| |
|
|
 
Q-KOORTS: EEN NIET TE VERWAARLOZEN BEROEPSZIEKTE
De FOD Volksgezondheid en FAVV willen de aandacht van de dierenartsen en de veehouders vestigen op de besmettingsrisico’s van deze onderschatte zoönose en wil de aanbevolen preventieve maatregelen in herinnering brengen.
Sinds de Q-koorts epidemie in Nederland in 2009 bestaat er in België een programma voor de monitoring van Q-koorts in veebedrijven omwille van het niet te verwaarlozen zoönotische karakter en de endemische aanwezigheid ervan op het grondgebied, ook al werd er geen grote haard gedetecteerd.
Jaarlijks worden verschillende bedrijven positief bevonden na tankmelk- of abortusonderzoek.
Bedrijven met herkauwers, en dan in het bijzonder met kleine herkauwers, voornamelijk geiten, zijn de bron van de meeste besmettingen bij de mens. Een serologisch1 onderzoek in 2013 bij dierenartsen in het zuiden van het land heeft een globale seroprevalentie aan het licht gebracht van 45,4%, en van 58,3% voor diegenen die met vee in contact komen.
De gedomesticeerde herkauwers zijn het natuurlijk reservoir van deze zoönose die ook andere dieren kan besmetten. Coxiella burnetii, die zeer resistent is in het buitenmilieu, kan zich snel verspreiden via de lucht, aangezien besmetting voornamelijk gebeurt door het inademen van fijne stofdeeltjes die door de bacterie zijn besmet. Ook het risico op rechtstreekse besmetting door contact met dieren tijdens hun verzorging mag niet verwaarloosd worden.
In 60 % van de gevallen verloopt de infectie asymptomatisch bij de mens.
De diagnose ervan blijft moeilijk, zelfs als er symptomen zijn, en dit door de grote diversiteit ervan.
Ze kan verantwoordelijk zijn voor een acuut ziektebeeld, onder meer gekenmerkt door aanhoudende koorts en/of voor een chronisch ziektebeeld in casu een cardiale problematiek. Personen met valvulopathieën, aneurysmata , vasculaire prothesen of immunodeficiënte personen lopen een verhoogd risico op Q- koorts. Bovendien zijn zwangere vrouwen gevoelig voor besmetting, wat tot miskramen en besmetting van de foetus kan leiden.
Ook bij dieren verloopt de infectie meestal asymptomatisch en kan ze verwerping op het einde van de dracht, premature worpen of de geboorte van ziekelijke of doodgeboren dieren veroorzaken; dit zijn de belangrijkste symptomen bij schaap- en geitachtigen. Bij runderen is de infectie vaak verantwoordelijk voor onvruchtbaarheid, metritis, kalveren met een laag geboortegewicht en pneumonieën. De uitscheiding vanuit de uterus en de vaginale afscheidingen na de verwerping of het werpen kan lang blijven duren waardoor de mest besmet raakt. Geboorteproducten (placenta, nageboorten, onvoldragen vruchten, uitscheidingen enz.) zijn de belangrijkste besmettingsbronnen.
De aanbevolen preventiemaatregelen zijn: een gepaste handhygiëne, niet eten/drinken/roken in risicozones, geschikte kledij dragen voorbehouden voor risicohandelingen, het dragen van handschoenen (obstetrische,… enz.), ontsmetting van plaatsen en materiaal na de geboorte of de verwerping en daarbij aerosolvorming vermijden, adequate verwijdering van placenta, geboorteproducten en onvoldragen vruchten (in een gesloten recipiënt voor onderzoek of vernietiging van die producten).
Voor meer informatie over de ziekte en de preventiemaatregelen voor professionals kunt u advies 8633 van de Hoge Gezondheidsraad en zijn bijlage 4 raadplegen:
https://www.health.belgium.be/nl/hoge-gezondheidsraad
1 F. Dal Pozzo, L. Martinelle, P. Léonard, B. Renaville, R. Renaville, C. Thys, F. Smeets, G. Czaplicki, M. Van Esbroeck and C. Saegerman : Q Fever Serological Survey and Associated Risk Factors in Veterinarians, Southern Belgium, 2013, Transboundary and Emerging Diseases, 64 (2017) 959–966 Deze studie werd gefinancierd door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (contract RT11/06 COXIELLA2).
LA FIÈVRE Q : UNE MALADIE PROFESSIONNELLE À NE PAS NÉGLIGER
Le SPF Santé publique et l’AFSCA souhaitent attirer l’attention des vétérinaires et des éleveurs sur les risques de contamination de cette zoonose mésestimée et rappeler les mesures de prévention conseillées.
Depuis l’épidémie aux Pays-Bas en 2009, la Fièvre Q fait l’objet en Belgique d’un programme de surveillance des élevages en raison de son caractère zoonotique non négligeable et de la confirmation de sa présence endémique sur le territoire, même si aucun foyer de grande ampleur n’a été détecté.
Chaque année, de nouvelles exploitations positives sont découvertes après analyses de lait de tank ou réalisées dans le cadre du protocole avortement.
Les élevages de ruminants, et plus particulièrement de petits ruminants, principalement de chèvres, sont à l’origine de la plupart des contaminations humaines. Une enquête sérologique1 menée en 2013 auprès des vétérinaires dans le sud du pays a révélé un séroprévalence globale de 45,4 %, laquelle atteint 58,3 % pour ceux qui entrent en contact avec du bétail.
Les ruminants domestiques sont le réservoir naturel de cette zoonose qui peut atteindre également d’autres animaux. Très résistante en milieu extérieur, Coxiella burnetii a une forte capacité de dissémination par voie aérienne, la contamination se faisant principalement par l’inhalation de particules fines contaminées. Les risques de contamination directe au contact des animaux lors de leur manipulation ne sont pas négligeables non plus.
Dans 60% des cas, l’infection chez l’homme se présente de manière asymptomatique.
Son diagnostic reste difficile même en présence de symptômes en raison de leur grande diversité.
Elle peut être responsable de formes aiguës fébriles et/ou de formes chroniques associées à des atteintes valvulaires cardiaques. Les porteurs de valvulopathies, d’anévrysmes ou de prothèses vasculaires ou les immuno-déficients sont plus à risque de développer celles-ci. Les femmes enceintes sont également plus vulnérables à l’infection susceptible de provoquer avortements et infections fœtales.
Le plus souvent asymptomatique chez les animaux aussi, l’infection peut provoquer des avortements en fin de gestation, des mises bas prématurées ou des naissances d’animaux mort-nés ou chétifs, symptômes principaux chez les ovins et les caprins. Chez les bovins, elle est souvent responsable d’infertilité, de métrites, de naissances de veaux avec un faible poids de naissance et de pneumonies. L’excrétion peut persister longtemps à partir de l’utérus et des sécrétions vaginales conduisant à la contamination des fumiers. Les produits de mise bas (placenta, arrière-faix, avortons, sécrétions, etc.) sont les sources d’infection les plus fréquentes.
Les mesures de prévention recommandées sont : une hygiène adéquate des mains, ne pas boire/manger/fumer dans les zones à risques, le port de vêtements appropriés réservés aux manipulations à risques ainsi que le port de gants (obstétrique, etc.), la désinfection des lieux et du matériel après la mise-bas ou l’avortement en évitant la formation d’aérosols, l’évacuation adéquate du placenta, des produits de mise bas et des avortons (récipient fermé en vue de l’analyse ou de la destruction de ces produits).
Plus de plus amples informations sur la maladie et les mesures de prévention pour les professionnels, vous pouvez consulter l’avis 8633 du Conseil Supérieur de la Santé et son annexe 4 :
http://www.health.belgium.be/fr/conseil-superieur-de-la-sante
1 F. Dal Pozzo, L. Martinelle, P. Léonard, B. Renaville, R. Renaville, C. Thys, F. Smeets, G. Czaplicki, M. Van Esbroeck and C. Saegerman : Q Fever Serological Survey and Associated Risk Factors in Veterinarians, Southern Belgium, 2013, Transboundary and Emerging Diseases, 64 (2017) 959–966 Cette étude a été financée par le Service public fédéral de la santé, Sécurité de la Chaine alimentaire et Environnement (contrat RT11/06 COXIELLA2).
|
|
|
|